Ülkemizde doğal taşların geleneksel yapılarda en yoğun kullanıldığı bölgelerden biri Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Bu bölgede bulunan ve yoğun olarak kullanılan taşlar, kireçtaşı ve bazalt taşıdır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, son yıllarda başta Göbeklitepe olmak üzere birçok tarihi zenginliği ile dünyanın dikkatini üzerine çekmekte, bölgeye olan ilgiyi artırmaktadır. Bu da bölgedeki tarihi yapıların gözden geçirilmesini, yeniden kullanılabilir hale getirilmesi ve restorasyonunu zorunlu hale getirmiştir. Bu yapıların korunması ve aslına uygun olarak restore edilmesi bölgedeki yerel mimari kültür öğelerinin kültürel miras olarak korunmaları açısından önem arz etmektedir. Taşın dokusu ve rengi ile tanımlanan bu yapıların restorasyonunda bölgedeki kireçtaşı ve bazalt taşına olan talep artmıştır. Artan talep doğrultusunda bölgedeki taşların bilinçli ve doğru şekilde kullanılması gerekmektedir. Yapılacak restorasyon çalışmalarında; yapıdaki taşların ve yenilemede kullanılacak taşların birbirine uygun olması ve fiziksel ve mekanik bakımdan belirli uygunluk kriterlerini taşıması beklenir.
Anadolu, geçmişten bugüne birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Tarihsel süreç incelendiğinde, insan eli ile yapılmış en eski ve en kalıcı yapılar, taş yapılardır. Günümüzden yaklaşık 12000 yıl öncesine dayanan, çevresindeki kireçtaşından yapılmış olan Göbeklitepe bilinen en eski kült yapıdır.
Doğal taşlar Türkiye’deki geleneksel yapılarda hemen hemen tüm bölgelerde kullanılmıştır; en yoğun kullanıldığı bölgelerden biri Güneydoğu Anadolu bölgesidir. Bu bölgede bulunan ve yoğun olarak kullanılan iki tür taş vardır; bunlar kireçtaşı ve bazalt taşıdır. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Şanlıurfa ve Mardin’de kireçtaşı Diyarbakır’da bazalt taşı yüz yıllardır bu kentlerdeki ocaklardan temin edilmiş, taş yapıların inşa edilmesinde yapı malzemesi olarak kullanılmıştır; öyle ki bu bölgedeki tarihi yapılar, yöresel doğal taşların dokusu ve rengi ile tanımlanmaktadırlar.
Bu taşlar ilk çağlardan günümüze kadar kullanılan en eski yapı malzemesidir. Geçmiş zamanlarda yerel malzemeye erişimin kolay olması, geleneksel yöntemlerle işlenebilmesi ve uygulanabilir olması doğal malzemeyi tercih edilir kılmıştır. Taş doğaya zarar vermeyen, geri dönüşümlü, görsel güzelliği olan ve dayanıklı malzeme oluşundan dolayı yapıda, hem taşıyıcı hem de süsleme elemanı olarak kullanılmıştır. Günümüzde kullanımı artan doğal taşlar; inşaat, döşeme, heykelcilik, kent mobilyası, yol kaplaması, bordür taşı ve dekoratif süs eşyalarının yapımında halen kullanılmaktadır
Mustafa pakır taşlarin dili kitabindan
YORUMLAR