Etik davranış ilkeleri
Etik davranış ilkeleri, bir örgütte kurumsallaşması beklenen etiğin, örgütün temel değerler sistemini oluşturan kurallar çerçevesinde alınacak kararların ilkelerle örtüşüp örtüşmediğini ortaya koyan kurallar bütünü (Aydın 2001, s.3) olarak tanımlanır.
Bu ilkeler, toplum içinde insanlar arası ilişkilerde yanlış ve doğru kavramlarını ayırmada kullanılacak kurallar bütünü olup, temel etik değerler aşağıda gösterilmiştir.
a) Adalet: Bu kavram temelde toplumda aynı koşullarda yaşayan insanların
özgürce yaşayabildiği, hak ve sorumlulukların eşit olarak paylaşıldığı, bireylerin
yaratıcı düşünerek iş görebileceği eşit hak ve ödevlerin tanınması ve bireyin erdemli
davranışlarının güvence altına alınmasını savunan etik ve hukuk ilkesi olarak
tanımlanır. Örgüt içinde yöneticiler görev ve sorumlulukları eşit bir şekilde dağıtmaktan
sorumludurlar.
b) Eşitlik: Eşitlik kavramı, dürüstlük ve adalet kavramları ile bütünleşmiş olup,
faydaların ve hizmetlerin dağıtılmasında uygulanacak sınırların belirlenmesini gösterir.
1982 anayasası 10. Maddesinde belirtildiği üzere; "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî
düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun
önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz
tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar'" (T.C. Anayasası 2009, s.25) kişilerin sosyal hayatta eşitlikleri güvence altına alınmıştır.
c) Tarafsızlık: En genel ifadeyle insanların diğer fertleri tarafsız olduğu gibi
görebilmesi, belirli tutum ve düşünceler arasında tercih yapmamanın ifadesidir. 2
Örgütlerde uygulanabildiği ölçüde güven uyandırır.
d) Dürüstlük ve Doğruluk: Etik ilkeler diğer bireyler ile iletişimde samimiyeti ve
dürüstlüğü gerektirir. Bu bağlamda yöneticiler etik ilkeleri hayata geçirerek bunların
servisi konusunda astlarına ve üstlerine güven sağlamak durumundadırlar.
e) Sorumluluk: Bireyin her türlü davranışlarından kaynaklı olarak yetkili birimlere
hesap verebilme ve doğabilecek sonuçları göze almayı gerektirir. Sorumluluk, mesleki
ve etik ölçülere uymayı gerektirdiği kadar bu ölçülerin oluşturulmasını da gerekli kılar.
f) Bağlılık: Bireylerin çalışma ortamındaki varlıklarını sürdürmeleri ve örgütteki
devamlılıkları olarak tanımlanabilir. Hem astlarının hem de kendi çalışma hayatındaki
bağlılıklarının ve gelişimlerinin ilerletilmesi yönündeki çabalar Yöneticilere
düşmektedir.
g) Hümanizm: Bireyin erdem ilkeleri çerçevesinde eğitilmesi olup, kişiliğin göz
önünde bulundurularak yetişmesinde, gelişmesinde hürce etkinlikte bulunmasını,
yaratıcı yeteneklerini kullanmasını hedefleyen ve toplumların yetkinleşmesine ve
özgürleşmesine yönelik düşünceler bütünüdür.
h) İnsan Hakları: İnsanların, insani vasıfları taşıma özelliğinden dolayı sahip
olduğu bir takım dokunulamayan, devredilemeyen ve vazgeçilemez özellikteki haklar
olarak tanımlanmış olup, Yöneticilerin etik değerleri arasında öncelikli unsurlarından
olmalıdır.
ı) Sevgi ve Hoşgörü: Sevgi sosyal yaşamdaki olumlu ilişkiler kurabilmek olup,
yoğun stres ortamında hızlı ve etkili çözümler üretebilen liderlik mesleğinin de
sevilmesi gerekmektedir. Yasalara ve etik kurallara aykırı olmamak kaydıyla herhangi
bir şeye tahammül göstermek hoşgörü olarak tanımlanır. İletişim ile ilgili konularda
bireyin algılarını tanımlamaya çalışması ve ona belli çerçeveler dahilinde hata hakkı
tanınmasıdır. Hoşgörülü olan birey kendisiyle hesaplaşma imkânı bularak tahammül
sınırları içerisinde ilkeli bir yaşam sergileyecektir.
j) Tutumluluk: Tutumluluk, örgütün amaçlarına uygun olarak her türlü beşeri ve
maddi kaynakları en etkin biçimde kullanılması olup, kaynakların amaçlar
doğrultusunda harcanması ve daha ekonomik daha işlevsel yönden etkili kaynakların
tercih edilmesi gerekmektedir.
k) Demokrasi: Halkın kendi hür iradesiyle kendi kendisini yönetmesi şeklinde
tanımlanmaktadır. İnsanı değerli bir varlık olarak gören ve insan kişiliğinin kusursuz ve
özgürce geliştirilmesini amaçlayan eğitim sürecinde öğretilebilir ve yaşam biçimine
dönüştürülebilir bir yönetim biçimi olup, böyle bir ortamın oluşmasında yönetici
davranışlarının büyük rolü vardır (Aydın 2001, s.56).
l) Saygı ve Olumlu İnsan İlişkileri: İnsani değerler ve onur kavramı, bireyler arası ilişkilerde önemli bir kriter olup, bireyin kişiliği doğrultusunda onu olduğu gibi kabul etmek saygının bir ifadesidir. Kaliteli insan ilişkileri bireyin zayıf yanlarının neler olduğunun ortaya konulması en az güçlü yönlerinin tespiti kadar önemlidir. Başarı oranının en önemli belirleyici faktörü insan ilişkilerinin niteliğinde gizlidir.
YORUMLAR