Günümüzün bilgi toplumunun en önemli kurumlarından biri, yüksek rekabet gücüne sahip, ekonominin ihtiyaçlarını karşılayacak üstün vasıflı bireyler yetiştirmek ve gelişmiş bir ekonominin ihtiyaç duyduğu teknik ve yönetsel bilginin sağlandığı veya üretildiği üniversitelerdir. Böyle önem arz eden özellikleri bünyesinde bulunduran ve bilgiyi üretip paylaşan ve yöneten üniversitelerin olmazsa olmazlarından biri de akademik etiktir. Bu kapsamda, akademik etik; tüm eğitim, öğretim ve araştırma kurumlarında ahlaka uygun olması gereken davranış ve eylemleri ifade eden bir kavramdır. Diğer alanlarda olduğu gibi ( siyasi ahlak, medya ahlakı, iş ahlakı, vs. ) akademik etik alanında da neyin iyi ya da neyin kötü ya da yanlış olduğu konusunda her zaman fikir birliği bulunmayabilir. Bununla birlikte toplumda kendiliğinden oluşan ahlak normları birçok alanda olduğu gibi akademik etik konusunda da “evrensel etik kodlar‟‟ konusunda da uzlaşmamıza imkân sağlamaktadır.
Akademik etik konusunu ele aldığımız bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel anlamda etik kavramı ve akademisyenlik mesleği ile ilgili temel kavramlara yer verirken, ikinci ve son bölümde ise akademik etik konusu detaylı olarak incelenmeye çalışılmıştır.
Etik nedir?
İnsan ilişkileri bulunduğumuz çağın yönetim anlayışında öne çıkan bir kavram olmuştur. Bu nedenle örgütün öğesi olan insan hizmet aldığı ve hizmet verdiği kitlelerin davranışlarının etkisinde kalmaktadır. İnsan ilişkileri hedeflenen amaçları gerçekleştirmek için çevresindeki her türlü nesne ve durum ile etkileşim içindedir. Çevresiyle etkileşim halinde bulunan insanlar kendilerinde var olan değer yargılarının içeriğiyle eylemlerini yönetirler. Değer yargılarını kapsayan bu eğilim bir ahlak felsefesi alanı olarak "Etik" kavramını doğurmuştur. Literatür çalışmalarında öne çıkan etik kavramları;
Oxford sözlüğünde etik;
a. Değer yargıları bilimi
b. İnsanlara ait en geniş anlamdaki sivil, politik ve uluslararası görevlerin yasa
bilimidir.
c. Yaşamın sınırlı bölümünde kabul görmüş kurallar bütünü olmak
üzere üç şekilde tanımlanır.
Türkçede ahlak kavramı, Latincede moral sözcüğünün karşılığı olup, huy ve yaratılış anlamına gelen "hulk" sözcüğünden türemiştir. Ahlak göreli bir kavram olup, toplumlara göre değişiklik gösterebileceği gibi aynı toplumun içinde farklı grupların benimsediği ahlak yapıları arasında da farklılıklar görülmektedir. Etiğe ilişkin ilkeler ise daha evrensel kalıplara sahip olup değişik gruplara göre farklılık göstermezler. Etik, ahlaki sorunları genel ve ilkesel bağlamda dolayısıyla da soyut düzlemde tartışır. Bu nedenle de somut amaçların hangisinin daha iyi ve kişiler için hedeflenen amaçlar olduğu yönünde durmaz daha ziyade genel geçerli kaideleri belirleyerek bu kaideler doğrultusunda hangi amaç öncelikli olarak kabul görürse daha bağlayıcı olabileceğini gösterir. Bir konu hakkında doğrunun ne olduğundan farklı olarak o şeyin doğru olduğu hükmüne nasıl varılacağı etik ile tespit edilmektedir (İskele 2009;14).
Literatürde değişik anlamlarda kullanılan etik sözcüğü köken itibariyle Yunanca "ethos" sözcüğünden türemiş olup, töre, gelenek ve görenek anlamlarının yanı sıra bireyin değer yargılarını sorgulayarak kavraması ve iyi davranışları alışkanlığa dönüştürmesi
YORUMLAR