Şanlıurfa’nın kuraklığını 1995 yapımı Şener Şen’in başrol oynadığı Sultantepe köyünde çekilen “Züğürt Ağa” filmi ile hatırlayalım.
Bölgemizde GAP Eylem Planının faaliyete geçmesiyle Harran bölgesine sulama suyu 1994’te bırakılmış, ilimizde sulanan alan 2024 itibariyle yaklaşık 618 bin hektara ulaşmıştır. GAP projesi tamamlandığında Şanlıurfa İlinde; 1,061 Milyon hektar sulanabilir alan olarak kayıtlara geçeceği mevcuttur.
2014 yılında “Suruç Tüneli” açılışı için dönemin Başbakanı, şu anki Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan Şanlıurfa’ya gelerek Suruç’taki açılışı gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Atatürk Barajı'ndan Suruç Ovası'na saniye de 90 metreküp su akacağını, Suruç Ovası'nda 950 bin dönüm arazinin sulanacağını kaydetmişti.
GAP ile canlanan Şanlıurfa platosunda bahçe bitkileri, tarla bitkileri ve seracılık faaliyetleri artarak bölge ekonomisinde ciddi bir katkı sağlandı. Mevsimlik tarım işçilerinin 1980’li yıllarda artış grafiğinin pik yaptığı yıllar geride kalmış, Şanlıurfalı ve Güneydoğu bölgesindeki tarım işçileri, suyun gelmesiyle kendi tarımsal faaliyetlerini yürütmüştür.
Tüm bunlar devam ederken suyun bilinçsiz kullanımı çevresel ve ekonomik sorunlara neden olmuştur. Tarımsal üretimde suyun aşırı kullanımı, tuzlulaşma sorununa yol açabilen önemli bir faktördür. Aşırı sulama, özellikle suyun yer altı suyu veya sığ kaynaklardan temin edilmesi durumunda, çoraklaşmaya neden olabilir. Tuzlulaşma, toprakta tuz birikmesidir ve bu durum bitkilerin büyümesini olumsuz etkiler.
Ovada aşırı sulama, tarım alanlarında verimliliği artırma amacıyla geleneksel tarım yapan üreticilerin sıklıkla başvurduğu bir yöntem olmakla birlikte, uzun vadede önemli çevresel sorunlara yol açtığı bir gerçektir.
Sulama, bitkilerin su ihtiyacını karşılamak için temel bir gereklilik olsa da, suyun fazla miktarda verilmesi toprağın suyla doygun hale gelmesine neden olur. Bu durum, toprak yapısının bozulmasına, suyun toprak içinde yeterince hareket edememesine ve köklerin oksijen alamamasına yol açar. Sonuç olarak, aşırı sulama yapılan alanlarda bataklıklar meydana gelmektedir.
Bataklıklaşma, toprağın suyla aşırı doygun hale gelmesi sonucu suyun yüzeye çıkması ve ekinlerin köklerinin çürümeye başlamasıyla ortaya çıkar. Bu durum, tarım ürünlerinin sağlıklı büyümesini engeller. Bitkiler suyun içinde oksijen alamadığı için kökleri zayıflar, verim kayıpları yaşanır.
Aşırı sulama nedeniyle oluşan bataklıklar, yeraltı su seviyelerini de yükselterek su kaynaklarının kirlenmesine neden olabilir. Bu, çevresel dengenin bozulmasına ve yerel ekosistemlerde olumsuz etkiler yaratabilir. Ayrıca, bataklıkların varlığı, doğal su döngüsünü bozarak suyun çevreye yayılmasını engeller, bu da diğer ekosistemlerin dengesini olumsuz yönde etkiler.
Bir de Suruç ovasındaki diğer temel soruna değinelim, bir bölgeye tarımsal sulama suyu verilmeden önce drenaj kanalları açılması gerekmez miydi?
11 yıl önce bırakılan suyun drenaj kanalları daha yeni yeni kazılmaya devam ediyor, bazı araziler su altında üretime elverişsiz çaresizce beklemektedir. Buna örnek olarak yetkililerin ziyaret etmesi açısından Şanlıurfa’nın Suruç ilçesi Ekili kırsal mahallesi ve Kızılhöyük kırsal mahallesini verebiliriz.Enerjisiz, dalgıç kullanılmadan doğal olarak 3” -4” inç su akışı söz konusudur ve tarım arazisine yıllardır dökülmektedir.
Tüm bu sebeplerden dolayı, yetkililerin denetleyici organları çalışmalarını bizzat takip etmeli, üretiler için sulama işlemi dikkatli bir şekilde yapılmalı, suyun miktarı ve zamanı iyi ayarlanmalıdır. Tarımda verimliliği artırmak için sulama yöntemlerinin doğru kullanımı, hem toprağın sağlığını koruyacak hem de çevreye zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde, aşırı sulama sonucu meydana gelen bataklıklaşma, ekolojik ve tarımsal sürdürülebilirliği tehdit eder.
Mehmet Bilgin / Gazeteci
10.02.2024
23:20
YORUMLAR