-6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremin üzerinden 8 ay geçmesine rağmen depremin vurduğu Şanlıurfa’da yıkılan ve hala da yıkılmayı bekleyen onlarca bina var ve bu yıkılacak olan binaların yerine hak sahipleri neler yapacaklar ve buralar için nereye başvuru yapacaklar?
-Depremde evi yıkılan yâda daha sonra hasarlı olduğu için kontrollü bir şekilde evi yâda işyeri yıkılan kişiler nereye ve nasıl başvuru yapabilecekler?
-Evi veya işyerisi yıkılan hak sahipleri olan kişiler, hangi kredilerden ve muafiyetlerden yararlanabilecekler? 
- Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının kentsel dönüşüm ve Yerinde dönüşüm projeleri nelerdir? Ne gibi avantajları var?
-Şanlıurfa’da oturmuş olduğumuz ev yâda iş yeri sağlam mı bunu nasıl bir yol izleyerek öğrenebiliriz?
Bu ve bunun gibi daha birçok soruyu Deprem Mühendisliği konusunda uzman ve aynı zamanda Şanlıurfa’da da Deprem açısından Riskli Yapıların Tespitine ilişkin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuruluş olan Zeki Yıldırım Mühendislik Kentsel Dönüşüm Firması Yönetim Kurulu Başkanı İnşaat Mühendisi Zeki Yıldırım Beye sorduk ve cevaplar aldık.
İşte almış olduğumuz o cevaplar…

 

 

 

 

-Bu konuyla ilgili mevzuat yeterli olmadığı için vatandaşımız çok sağlıklı bir bilgi elde edemiyor. 6 Şubatta yaşadığımız büyük bir depremdi ve ilimiz Şanlıurfa bu depremden bire bir etkilenen iller arasında yer aldı, birçok binamız yıkıldı. Birçok binamız ağır hasarlı statüsünde halen yıkımı devam etmekte. Şuan planlı bir şekilde valiliğimizin koordinasyonunda kurulan bir koordinasyon birimince ağır hasarlı binalar tek tek programa alınıp, yıkımları kontrollü bir şekilde gerçekleştiriliyor ve uzun bir sürede devam edecektir.
-Çünkü daha yıkılmayı bekleyen birçok bina var tabi burada en önemli problem mülkiyet meselesi! Vatandaşımız yıkılan binasının yerine ne yapacağını, ne şekilde yapacağını, destek ve hibelerden nasıl yaralanacağını bilmiyor. 
-Çünkü henüz netleşmiş bir hukuk tanımı yoktu şimdiye kadar. Ancak, 05.10.2023 tarihli 7700 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle 7269 sayılı afet kanunu kapsamında birçok destek yeni açıklandı. Hak sahipliği kriterleri, hak sahipliği kapsamında kredi ve konut yardımından faydalanma koşulları, yerinde dönüşüm uygulaması kapsamında yapılacak destekler ve bu desteklerden kimlerin faydalanabileceği gibi konular açıklık kazandı. 
-Kısaca Yerinde Dönüşüm ile ilgili olarak açıklanan destek paketi ile hibe ve faizsiz kredi imkânları ile vatandaşlarımızı konutlarını yıkılan yerlerin yeniden inşa etmenin önü açılıyor ve şuan bu bir hukukla birlikte netleşti.
Artık her birim başına ne kadar hibe, ne kadar kredi kullanabileceği iş yerine ne kadar, konuta ne kadar kullanabileceğini bunun hukuku da netleşti dilerseniz buradan vatandaşlarımıza anlatayım.  
-Öncelikle hak sahipliğine başvurup kredi ve konut yardımı avantajlarından faydalananlar yerinde dönüşümden faydalanamayacak! Bunu net bir şekilde belirteyim, daha önce 
e-devlet üzerinden veya AFAD İl Müdürlüklerine müracaat ederek hak sahipliği kapsamında konut yardımı ve kredilerden faydalananlar yerinde dönüşüm için açıklanan kredi ve hibelerden faydalanamayacak! Öte taraftan hak sahipliğinden yararlanamayan vatandaşımız e-devlet sistemi üzerinden, yerinde dönüşüme müracaat edip, hibe ve kredi desteklerinden faydalanabilir. 
- Peki, bu nasıl olacak, binasında orta ve üstü derecede hasar kaydı olan bütün vatandaşlarımız yerinde dönüşümden faydalanabilecek. Yerinde dönüşümde bir konut ve bir iş yeri için hibe, 3 tane bağımsız birimi için de ayrıca kredi kullanabilecek.  Krediler konut için 750 bin lira ahırı olan konutlar için ise 1 milyon Türk Lirası olarak kullanılabilecek. 
Bu krediler faizsiz, ilk 2 yıl ödemezsiz ve geri kalan 8 yılda da tamamen faizsiz geri ödemeli kredi kullanabilecekler. Bunun yanında iş yerleri için 400 bin lira kredi ve 400 bin lira hibe desteği belirlendi. 

 

Aynı kişiye ait Sadece bir iş yeri bir konut için hibe, 3 adet bağımsız birime kadar faizsiz kredi desteği sunulacak.  
Elbette ki Bakanlığımız “Al bu paranın tamamını git konutunu yap” demeyecek, bu kontrollü bir süreçte ödenecek. 
Yapı ruhsatına müteakip ilk etapta bu hibe ve kredinin % 10’nu müteahhide ödenmek üzere Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı il müdürlüklerinin hesabına aktarılacak daha sonra kalan kısmı 4078 sayılı yapı denetim kanunu uyarınca hak ediş seviyelerine göre seviye seviye ödemesi gerçekleşecek en sonunda ise iskân dediğimiz yapı kullanım izin belgesi çıkınca hibe ve kredilerin tamamı müteahhide ödenmiş olacak.
Peki, Bu süreç nasıl ilerleyecek?
 İlk aşaması için vatandaşımız yıkılan veya yıkılacak olan binası için bir proje çalışması yapması lazım bu proje çalışmasının neticesinde ilgili belediyesine veya ruhsat veren kurum neresi ise oraya müracaat ederek ruhsatını alacak yapı ruhsatı alındıktan sonra ruhsat tarihi itibari ile bir yıl içerisinde yerinde dönüşüme müracaat edebilecek e-devlet üzerinden de kredi ve hibe talebinde bulunabilecek yâda doğrudan çevre şehircilik ve ilkim değişikliği il müdürlüğüne direk müracaat edip bu hibe ve kredileri alabilirler. 
Çevre şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığımız garantör pozisyonunda olacak dolayısıyla tüketicinin yani vatandaşlarımızın hak sahiplerin hak kaybı hiçbir şekilde olamayacak. Çünkü hak sahiplerimiz anlaşmasını yaptıktan sonra süreç başlayacak müteahhidin süreci akamete uğratması veya proje eklerine uygun olarak inşaatı yapmaması durumunda bakanlığımız duruma el koyacak ve TOKİ marifetiyle bu mağduriyeti ortadan kaldıracak.

 

Kentsel dönüşüm ayrı bir kanun 6306 sayılı Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi ile ilgili kanun kapsamında zaten yıllardır bakanlığımız mevcut riskli yapı stokunun tespitlerini yaparak riskli ilan edilen konutlara çok güzel çok büyük finansal destekler sunarak onların dönüşümü gerçekleştirmektedir.
Aslında ülkemizin deprem riskini göze aldığımızda mevcut yapı stokumuz kötü durumda! Yapı stokumuz Türkiye genelinde ve Urfa’da da % 50’nin üzerinde riskli. 6063 sayılı kentsel dönüşüm kanunu bu anlamda hayati önem taşıyor ülkemiz için. 
Aynı yapı için kentsel dönüşüm kanunu dediğimiz 6306 sayılı yasa kapsamındaki finansal destekler ile yeni kararname ile açıklanan yerinde dönüşüm finansal destekleri beraber kullanılabiliyor.  Vatandaşlarımız orta ve üzeri hasarlı tespit edilmiş binalarının yeniden yapımı için hem 6306 sayılı kentsel dönüşüm kanunu finansal destekleri hem de 7269 sayılı Afet kanunu kapsamında sunulan bu yeni dönüşüm hak sahipliği gibi desteklerden tamamen faydalanabiliyor. Bu büyük bir nimet! Hemen hemen cebinden çok bir para çıkmadan vatandaşımız tekrardan güvenli konutlara sahip olacaklar.
6306 sayılı kentsel dönüşüm kanununun Şanlıurfa da bakanlık adına uygulayıcısıyız, bu anlamda tüketici ve müteahhidi buluşturabiliyoruz.
Bu kanun kapsamında hibe destekleri var uygun şartlarda verilen kredi destekleri var kira yardımları var. Bu yönde vatandaşlarımıza zaten danışmanlık ve kentsel dönüşüm işlem desteği veriyoruz.

 

Kaynak: kulis.tv