Moğolların yıktığı Harran Kilisesi gün yüzüne çıkıyor!

Prof.Dr.Mehmet Önal başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları kapsamında, bin yıl önce Moğol istilasında yağmalanıp yıkılan tarihi Harran Kilisesi gün yüzüne çıkmaya başladı.

Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı ve Harran Kazıları Başkanı Prof.Dr.Mehmet Önal başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Gelen Müdürlüğü, Şanlıurfa Valiliği, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa Büyük Şehir Belediyesi, Harran Kaymakamlığı ve Harran Belediye Başkanlığı destekleriyle devam eden kazı çalışmaları kapsamında Harran Kilisesi gün yüzüne çıkmaya başladı.

Harran Ulu Cami’nin yaklaşık 200 mt kuzey doğusunda yer alan kilise kalıntıları üzerinde 2023 yılında başlatılan kazılara ilişkin gazetemize açıklamada bulunan Harran Kazıları ve Restorasyonları Başkanı Prof.Dr. Mehmet Önal; “Bu kilise bazilika plana sahip. Kilise yıkık durumda. Arkeolojik kazısının yapılarak, kilisenin tam olarak meydana çıkarılması planlanıyor. Çalışmalar Geleceğe Miras Projesi kapsamında Harran Üniversitesi Arkeoloji kazı ekibimizle devam etmektedir.

Kilisenin kuzeyinde 2024 yılında yapılan kazı çalışmasında, 3. Nef büyük oranda meydana çıkarıldı. Bu nefe ait korint başlıklı taş ayaklar, duvarlar, pembe sütun tamburları ve korint sütun başlıkları görülebilir hale geldi. Çalışmalarda kemer ve tonozlardan düşen mozaik malzemesi cam tesseralar ele geçti.

Bu neften kuzeye açılan 3 kapı görüldü. Ayrıca kiliseyi dıştan saran sütun sırası kısmen meydana çıkarıldı. Bu sütunların başlıkları düştükleri yerde  in situ durmaktadır. 

Tabana ulaşılan yerde oldukça düzgün taşlardan taban döşemesiyle karşılaştık.

Kazı çalışmaları yoğun şekilde devam etmekte” diyerek kazı çalışmalarına destek veren kurum ve kuruluşlara teşekkür etti.

Hz.İbrahim'in şehri Harran, İslam ve Horasan-Türk ordularının Anadolu'ya giriş kapısı. Anadolu fatihi sahabelerin, Anadoluyla birlikte tüm ortadoğu ve Kuzey Afrika'ya fetih bayrağını taşıyan Horasan Ordusunun karargah şehri Harran, Nureddin Zengi - Selahaddin Eyyübi'nin Haçlılara karşı mücadelelerinde karargahları ve tüm İslam tarihine şan veren sayısız ismin yurdu..

Hz.İbrahim (a.s.)'in doğup, ailesiyle birlikte hicretine kadar uzun yıllar boyunca yaşadığı Harran kadim bir inanç, ilim ve uygarlık merkezi. Harran'da hicreti sonrasında da Hz.İbrahim'e atfen inşa edilen Sabii, Yahudi, Hıristiyan ve İslami dini yapılar inşa edilmiştir.

Tarihi Harran Surları içerisinde en meşhurları Hz.İbrahim mescidleri (Büyük ve Küçük mescitler) ve Firdevs - Harran Ulu Cami olmak üzere 15'e yakın cami ve mescid bulunduğu  bilinmektedir.

Anadolu'daki en eski ve en büyük cami olan Firdevs -Ulu Cami moğol istilası döneminde yağmalanıp yıkılmıştır. Ulu Camideki devam eden kazı ve restorasyon çalışmalarında önemli bir aşamaya gelindi.

Kazı çalışmalarına geçtiğimiz yıl başlanan Harran Kilisesi'nin de erken dönem hıristiyanlık kültür ve mimarisi açısından önemli eserleri sunması bekleniyor.