Harran Üniversitesi'nde İsot Bilimsel Teze konu oldu

Harran Üniversitesi Biyoloji Bölüm başkanı Prof. Dr. Hasan Akan danışmanlığında Şanlıurfa'ya özgü olarak yetiştirilen biber bitkisi üzerinde bir yüksek lisans tezi yapıldı.

Tez araştırmalarını 3 yıl boyunca sahada yürüten yüksek lisans öğrencisi Mehmet Aslan “Capsicumannuum (Biber) Bitkisinin Şanlıurfa’da Geleneksel Kullanımı ve Gıda Olarak Üretim Yöntemleri” başlıklı tezini tamamladı.

Konu ile ilgili görüşlerini dile getiren Prof. Akan, “Bölgemiz dünyada tarımın başlangıç noktası olarak bilinir. Şehrimizde ise önemli gen kaynakları vardır. Geçmişten günümüze kültürü yapılan birçok bitki çeşidi vardır ve İsot dediğimiz biber de bunların başında gelir. Şanlıurfa, tarihi ipek yolu güzergâhında yer alan doğuyu batıya bağlayan ve tarihi yolların üzerinde yer alan bir baharat şehridir. Bu yüzden İsot’un yörede yaygın kullanımı geçmişten gelen bir gelenektir. Hepimizin bildiği gibi biber bitkisi, halk arasında “isot”olarak bilinmekte yani “ısı otu”, “acı ve yakıcı ot” olarak tanımlanmaktadır. Şanlıurfa’da asırlardır kültürü yapılan kırmızı acı biber,  Şanlıurfa’da sevilerek tüketilen bir bitkidir. Biber bitkisinin kokusu ve yapılışı şehrin dört bir tarafına yayılmakta ve her derde deva olduğuna inanılmaktadır. Bu yüzden, Şanlıurfa mutfağının vazgeçilmez baharatlarından biridir. Başlı başına İsotçu pazarının kurulmuş olması, çiğ köfte ve lahmacunun vazgeçilmez baharatı olması, hatta güzel sesli sanatçıların bu şehirden çıkması ve acıklı türkülerin söylenmesinin kaynağı isotun kullanımına bağlanılmaktadır. Bu nedenle isot ile özdeşleşen bir şehir olarak bilinmektedir. İsot ile özdeşleşen Şanlıurfa bunucoğrafi işaret belgesini alarak tescillemiş bulunmaktadır” dedi.

Yüksek Lisans tez çalışmalarını Prof. Dr. Hasan Akan’ın danışmanlığında yapan Mehmet Aslan ise konu ile ilgili görüşlerini şöyle paylaştı: “Tez konumuzu belirlerken şunu fark ettim ki Şanlıurfa’da İsothakkında yeterli düzeyde bir araştırmanın olmadığıdır. Şanlıurfa, her ne kadar biber yetiştiriciliğinin en çok yapıldığı illerimizden biri ise de saha araştırmalarına yönelik doyurucu bir çalışmamanın olmaması sebebiyle bu boşluğu doldurmamız gerektiği kanaatine vardım. Bu düşünceden yola çıkarak, 2 yıl boyunca saha araştırması yaptım. Bu bilimsel tez vesilesi ile  2020-2022 yılları arasında danışman hocam ile saha çalışmaları yaptık.Çalışmalarımız kapsamında, biberin en yoğun olarak üretildiği,  işlendiği ve pazarlandığı 8 ilçe ve 7 mahalleyi pilot bölge olarak seçtik. Şehrimizde biber bitkisinin folklorik/etnobotanikanlamda kullanımını tespit ettikve deyim yerindeyse tarladan sofraya isot bitkisine ait tüm aşamaları bilimsel olarak kayıt altına aldık. Biber üretimi yapan üretici ve satıcıların yanı sıra biberi geleneksel olarak işleyen yerel halk ile de birebir görüşmeler yaptık. Tezimde,  biber bitkisi ile ilgili hem derlediğimiz hem de sahada özgün olarak elde ettiğimiz verilere yer verdik. Tezimin içeriğinde, Şanlıurfa mutfağında büyük bir yeri olan biberin geleneksel kullanımına, halk tıbbındaki önemine, yaprağından çiçeğine kadar tüketim şekillerine ve her sene periyodik olarak düzenlenen İsot festivallerine yer verdik” dedi.

Son olarak, Prof. Dr. Hasan Akan ve Bilim Uzmanı Mehmet Aslan sözlerini şöyle tamamladılar; “Büyük bir emek ve özveri ile hazırladığımız, 3 yıl boyunca tarladan sofraya kadar her aşamasını çektiğimiz “Urfa İsotunu” ve yerel halktaki geleneksel kullanımlarına dair bir de fotoğraf arşivini” oluşturduklarını belirttiler.